بوتاکس معده یک روش کاهش وزن قابل‌اطمینان است که از طریق آندوسکوپی انجام می‌شود، نیاز به بستری‌شدن ندارد و بیمار پس از انجام آن و بدون مواجهه با مشکل خاصی، مرخص می‌شود؛ بااین‌حال ممکن است برخی افراد چند ساعت پس از انجام بوتاکس معده، علائمی مانند حالت تهوع محدود یا درد خفیف شکم را تجربه کنند. این عوارض معمولاً زیاد شایع نیستند و در صورت بروز هم در اکثر موارد خفیف و موقتی هستند و با انجام چند اقدام ساده می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد. در ادامه با تمام مواردی که به‌عنوان عوارض بوتاکس معده مطرح میشوند و راه‌های درمان یا پیشگیری از آن‌ها آشنا می‌شوید.
بوتاکس معده درصورتی‌که توسط پزشک متخصص و باتجربه و در اتاق عمل در یک بیمارستان مجهز و با حضور متخصص بیهوشی انجام شود، عوارض خاصی به همراه ندارد. به‌طورکلی انتخاب یک پزشک ماهر و قابل‌اعتماد، و رعایت دقیق توصیه‌های بعد از عمل، میتواند خطر عوارض را به حداقل برساند.
بوتاکس معده برای چه کسانی عوارض جدی دارد؟
بوتاکس معده در سال‌های اخیر به یک روش رایج در کاهش وزن ملایم تبدیل شده است و میتواند بین 10 تا 15 درصد از وزن فرد را طی 3 تا 6 ماه کاهش دهد. بااین‌حال این روش برای همه افراد مناسب نیست و برای برخی از افراد میتواند عوارض جدی را با خود به همراه داشته باشد. پزشک متخصص بعد از جلسه مشاوره، باتوجه‌به بررسی سوابق پزشکی مراجعه‌کننده و سایر ویژگی‌های جسمانی او تصمیم می‌گیرد که آیا فرد کاندید انجام بوتاکس معده هست یا خیر. در ادامه، لیست افرادی که بوتاکس معده برای آن‌ها توصیه نمی‌شود را می‌بینیم.
- سن بالای ۶۰ سال یا کمتر از ۱۸ سال
- شاخص توده بدنی BMI بالای ۴۰
- دارای اختلالات قلبی، بیماری‌های کبد، کلیه، معده، و دیابت نوع 1
- دارای ناراحتی‌های پوستی
- مصرف‌کننده داروهای خاص مانند داروهای ضدانعقاد خون
- در دوران بارداری یا شیردهی
- دارای بیماری‌های عضلانی مزمن
- دارای حساسیت به سم بوتولینوم
همه‌چیز درباره عوارض بوتاکس معده و راه‌های پیشگیری از آن
بوتاکس معده درصورتی‌که در محیطی مناسب و توسط متخصص باتجربه صورت بگیرد، عوارضی به همراه ندارد و اکثر افراد بدون مواجهه با مشکل خاصی، آن را از سر می‌گذرانند. تزریق بوتاکس به معده باعث می‌شود که فرایند هضم غذا و تخلیه آن از معده، با سرعت کمتری صورت بگیرد و به همین دلیل باعث کاهش وزن در فرد می‌شود. بیشتر عوارض بوتاکس معده که موقتی هستند نیز به دلیل همین تغییر سرعت تخلیه معده بروز پیدا می‌کنند و بعد از چند روز تا چند هفته از بین می‌روند.
در ادامه با فهرستی از عوارض نسبتاً شایع مانند تهوع و درد خفیف شکم تا عوارض بسیار نادر بوتاکس معده و همچنین راهکارهای پیشگیری یا مدیریت آن‌ها آشنا می‌شویم.
| عوارض | میزان شیوع |
| حالت تهوع | نسبتا شایع |
| شکم‌درد | نسبتا شایع |
| نفخ | نسبتا شایع |
| احساس گرسنگی | نسبتا شایع |
| بوی بد دهان | نسبتا شایع |
| یبوست | نادر |
| سرگیجه و دوبینی | نادر |
| آلرژی | بسیار نادر |
| سندرم شبه‌آنفولانزا | بسیار نادر |
| خونریزی | بسیار نادر |
| آسیب به معده | بسیار نادر |
حالت تهوع و شکم‌درد؛ نسبتا شایع
کمی حالت تهوع و درد خفیف شکم از عوارض موقت بوتاکس معده است که همه افراد هم آن را تجربه نمی‌کنند. در هفته‌های اول بعد از انجام بوتاکس معده، فرد ممکن است گاهی با حالت تهوع و شکم‌درد خفیف روبه‌رو شوند. شدت حالت تهوع در روزهای اولیه به میزانی است که ممکن است فرد نیاز به مصرف قرص ضدتهوع داشته باشد؛ اما هرچه زمان می‌گذرد، از شدت آن کم می‌شود و خللی در فعالیت روزمره ایجاد نمی‌کند. تزریق سم بوتولینوم به دیواره‌های معده، باعث کُندشدن فرایند تخلیه معده می‌شود و این تغییر گاهی باعث می‌شود فرد احساس پُر بودن شکم داشته باشد که میتواند باعث حالت تهوع یا ناراحتی خفیف معده شود.
راهکار چیست؟
حالت تهوع و درد خفیف معده نهایتاً تا چند هفته بعد از بوتاکس و با تطبیق بدن با تغییرات جدید معده، برطرف می‌شود. رعایت مراقبت‌های بعد از بوتاکس معده در کنار موارد ساده زیر میتواند سرعت هضم غذا را افزایش دهد و تا حد زیادی حالت تهوع یا درد خفیف شکم را برطرف کند.
✅ وعده‌های غذایی کوچک بخورید. کاهش حجم وعده‌های غذایی به معده شما کمک می‌کند تا راحت‌تر فرایند هضم را انجام دهد.
✅ از مصرف وعده‌های غذایی سنگین یا چرب خودداری کنید. هضم این وعده‌های غذایی بیشتر طول می‌کشد.
✅ نوشیدن مایعات زیاد، به‌خصوص آب میتواند به هضم سریع‌تر غذا کمک کند.
✅ فعالیت بدنی سبک داشته باشید؛ پیاده‌روی یا ورزش ملایم به تحریک حرکت معده و هضم غذا کمک کند.
✅ با مشورت پزشک می‌توانید از داروهای ضدتهوع یا مسکن استفاده کنید.
نفخ و رفلاکس معده؛ نسبتا شایع
کُندشدن فرایند تخلیه معده، باعث می‌شود غذا و گاز برای مدت طولانی‌تری در معده بماند. این موضوع ممکن است در بعضی از افراد باعث ایجاد نفخ معده شود. یکی از دیگر از پیامدهای آهسته‌تر شدن روند تخلیه معده هم بازگشت اسید معده به مری یا همان رفلاکس معده است که البته همه افراد آن را تجربه نمی‌کنند.
راهکار چیست؟
هم نفخ و هم رفلاکس معده میتواند چند روز پس از عمل ظاهر شوند و تا زمانی که معده شما با شرایط جدید سازگار شود، ممکن است تا چند هفته طول بکشند. بااین‌حال در بیشتر موارد، پس از چند هفته خودبه‌خود برطرف میشوند. درصورتی‌که نفخ معده برای شما آزاردهنده بود با پزشک خود مشورت کنید.
✅ از مصرف غذاهایی که باعث نفخ یا رفلاکس میشوند، مانند نوشیدنی‌های گازدار، حبوبات و غذاهای پر ادویه و تند پرهیز کنید.
✅ مصرف وعده‌های غذایی کوچکتر و حاوی فیبر، میتواند فرایند هضم معده شما را سریع‌تر کند و از نفخ یا رفلاکس جلوگیری کند.
✅ غذا را آهسته‌تر بخورید و به طور کامل بجوید.
✅ انجام ورزش سبک مانند پیاده‌روی هم میتواند به هضم غذا کمک کند و نفخ معده را کاهش دهد.
احساس گرسنگی زیاد؛ نسبتا شایع
هدف نهایی از تزریق بوتاکس، کاهش اشتهای فرد و کاهش وزن است؛ اما نتیجه نهایی آن نیاز به گذر زمان دارد؛ در طول این مدت، فرد ممکن است احساس گرسنگی زیادی داشته باشد که بخشی از روند طبیعی رسیدن به هدف بوتاکس معده محسوب می‌شود. بااین‌حال بسته به عادت فرد به پرخوری، میتواند تحمل احساس گرسنگی بعد از بوتاکس برای بعضی از افراد سخت‌تر و برای برخی دیگر آسان‌تر باشد. مراقبت و رژیم غذایی بعد از بوتاکس معده به نحوی است که فرد باید تا یک هفته، بیشتر غذاهای سبک مانند آب گوشت، سوپ یا پوره سبزیجات میل کند. یکی از علت‌های اصلی احساس گرسنگی، همین تغییر برنامه غذایی است.
راهکار چیست؟
احساس گرسنگی معمولا روزهای بعد از بوتاکس شدیدتر است؛ اما به‌تدریج طی ۲ تا ۴ هفته، کاملا برطرف می‌شود. با تغییر عادات غذایی فرد و همین‌طور افزایش تنوع غذایی، این مسئله هم برطرف می‌شود.
✅ فیبر (مانند جو دوسر) را به برنامه غذایی خود اضافه کنید. فیبر دیرتر هضم می‌شود و باعث می‌شود دیرتر احساس گرسنگی به سراغ شما بیاید.
✅ قند و نشاسته کمتری مصرف کنید. مواد قندی و برخی از انواع نشاسته‌ها مانند نان سفید و برنج سفید زود هضم میشوند.
✅ وعده‌های غذایی خود را به نحوی در طول روز تقسیم کنید که فاصله زمانی میان آن‌ها زیاد نباشد.
✅ حتما از پزشک خود برنامه یا توصیه‌های غذایی دقیق دریافت کنید و موضوع گرسنگی را هم با او مطرح کنید.
بوی بد دهان؛ نسبتا شایع
بوتاکس معده ممکن است به طور غیرمستقیم و موقت باعث ایجاد بوی بد دهان شود. تخلیه آهسته معده ممکن است در بعضی از افراد باعث ایجاد رفلاکس شود که یکی از پیامدهای جانبی آن بوی بد دهان است. البته این بوی بد حالت غیرعادی ندارد و بعد از هفته‌های اول، برطرف می‌شود.
راهکار چیست؟
انجام راهکارهای ساده زیر میتواند کمک کند تا در صورت تجربه بوی بد دهان، بتوانید آن را تا حد زیادی مدیریت کنید.
✅ نوشیدن آب زیاد در طول روز میتواند به دفع ذرات غذا کمک کند و احتمال بوی بد دهان را کاهش دهد.
✅ بهداشت دهان و دندان را کمی سخت‌گیرانه‌تر رعایت کنید. مسواک‌زدن دو تا سه بار در روز، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه، به کاهش بوی بد دهان در این دوره تا حد زیادی کمک می‌کند.
✅ از مصرف غذاهایی که باعث رفلاکس معده میشوند، مانند غذاهای تند یا چرب پرهیز کنید.
✅ در صورت تمایل، با مشورت پزشک می‌توانید از خوشبوکننده‌های دهان هم استفاده کنید.
یبوست؛ نادر
یبوست یکی از عوارض نادر بوتاکس معده به شمار می‌آید. تزریق بوتاکس به معده باهدف شل‌کردن عضلات معده و کُندکردن سرعت تخلیه معده انجام می‌شود و این تغییر در برخی از افراد، ممکن است بر نظم حرکت روده هم تأثیر بگذارد و موقتا باعث ایجاد یبوست شود؛ بااین‌حال باتوجه‌به رژیم غذایی بعد از بوتاکس که عمدتا مایعات و سبزیجات هستند، احتمال دچارشدن به یبوست زیاد نیست.
راهکار چیست؟
رعایت توضیحات پزشک درباره رژیم غذایی بعد از بوتاکس معده، تا حد زیادی میتواند به پیشگیری از یبوست کمک کند. موارد عمومی و ساده زیر هم می‌توانند کمک‌کننده باشند.
✅ فیبر، به دفع غذا بسیار کمک می‌کند؛ بنابراین میوه، سبزیجات و غلات کامل را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
✅ نوشیدن مایعات به‌ویژه آب هم میتواند به عملکرد روده‌ها کمک کند.
✅ روزانه فعالیت‌های ورزشی سبک به‌ویژه پیاده‌روی انجام دهید. ورزش به حرکات روده بسیار کمک می‌کند.
✅ در صورت نیاز و با مشورت پزشک می‌توانید از قرص‌های ملین هم استفاده کنید.
سرگیجه و دوبینی؛ نادر
سرگیجه و دوبینی هم یکی دیگر از عوارض موقت و نادر بوتاکس معده است. بوتاکس به‌عنوان یک نوروتوکسین عمل می‌کند که با مسدودکردن سیگنال‌های عصبی به عضلات، باعث شل‌شدن آن‌ها می‌شود. در موارد نادر، بوتاکس ممکن است به نواحی دیگر سرایت کند و سایر اعصاب بدن، به‌ویژه آن‌هایی که تعادل یا حرکت چشم را کنترل می‌کنند را تحت‌تأثیر قرار دهد و علائمی مانند سرگیجه یا دوبینی را به‌صورت موقت ایجاد کند.
راهکار چیست؟
سرگیجه و دوبینی معمولا چند هفته پس از تزریق بوتاکس به طور کامل برطرف می‌شود و نیازی به مداخله پزشکی ندارد. درصورتی‌که سردرد، سرگیجه یا دوبینی را تجربه کردید، رعایت موارد زیر میتواند به بهبود سریع‌تر شما کمک کند.
✅ استراحت کافی پس از تزریق میتواند به بدن کمک کند تا به‌درستی بوتاکس را جذب کند و از سرگیجه جلوگیری شود.
✅ تا زمانی که بدن با شرایط جدید سازگار شود، بهتر است از انجام فعالیت‌های سنگین یا استرس‌زا که ممکن است سرگیجه شما را تشدید کند، پرهیز کنید.
✅ درصورتی‌که این علائم باعث شد از انجام فعالیت‌های روزمره خود بازبمانید، بهتر است برای ارزیابی کامل و دریافت درمان تخصصی‌تر به پزشک مراجعه کنید.
تنگی نفس و تپش قلب؛ نادر
در موارد نادر، ممکن است فرد تا چند روز پس از انجام بوتاکس معده، کمی تنگی نفس یا تپش قلب را تجربه کند. این عارضه به‌ندرت رخ می‌دهد، اما علت آن به‌طورکلی میتواند انتشار ناخواسته بوتاکس به عضلات و سیستم عصبی مرتبط با دستگاه تنفسی یا قلبی باشد. تنگی نفس خفیف و کمی تپش قلب در بیشتر موارد، موقتی هستند و معمولاً طی چند روز تا چند هفته به طور کامل رفع میشوند.
راهکار چیست؟
✅ به‌هیچ‌عنوان نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای و قهوه، و همچنین الکل و سایر مواد محرکی که می‌توانند تپش قلب را تشدید کنند، مصرف نکنید.
✅ فعالیت بدنی خود را به حداقل برسانید و زمان بیشتری را استراحت کنید.
✅ تمرینات تنفسی ساده هم کمک‌کننده هستند. می‌توانید تکنیک تنفس ۴-۷-۸ را امتحان کنید: ۴ ثانیه دم، ۷ ثانیه نگه‌داشتن نفس، و ۸ ثانیه بازدم.
حساسیت (آلرژی)؛ بسیار نادر
در موارد بسیار نادر، بوتاکس معده میتواند باعث واکنش آلرژیک شود. بوتاکس (سم بوتولینوم) یک پروتئین است و مانند هر پروتئینی که وارد بدن می‌شود، ممکن است در افراد دارای حساسیت، واکنش آلرژیک ایجاد کند. اگر واکنش آلرژیک به بوتاکس رخ دهد، در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از تزریق خود را نشان می‌دهد و به‌سرعت می‌توان آن را مدیریت کرد.
راهکار چیست؟
درصورتی‌که به‌طورکلی دارای حساسیت هستید، بهتر است حتما به پزشک اطلاع دهید؛ اما در صورت مراجعه به پزشک متخصص در زمینه بوتاکس معده، ابتدا با انجام اقداماتی قبل از انجام بوتاکس، از نداشتن حساسیت اطمینان حاصل می‌کنند.
✅ پزشک در موارد نادری که فرد مشکوک به آلرژی است، یک دوز تست کوچک یا پچ تست را برای بررسی واکنش نامطلوب انجام می‌دهد.
✅ بعد از تزریق تستی، بیمار برای مدت کوتاهی تحت‌نظر قرار می‌گیرد؛ درصورتی‌که علائمی مانند کهیر، مشکل تنفسی یا تورم ایجاد نشود، فرد به بوتاکس حساسیت ندارد.
✅ پزشک باید برای درمان واکنش های آلرژیک، با آنتی‌هیستامین آماده باشند.
سندرم شبه آنفولانزا؛ بسیار نادر
بوتاکس معده در موارد نادر، ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا مانند خستگی، تب خفیف و دردهای عضلانی را با خود به همراه داشته باشد. این علائم یک واکنش سیستماتیک خفیف و پاسخ ایمنی بدن به ورود بوتاکس (سم بوتولینوم) به بدن است و محدود به تزریق بوتاکس به معده نیست.
راهکار چیست؟
علائم شبه آنفولانزا معمولاً در چند روز اول پس از عمل، خود را نشان می‌دهند و در عرض یک هفته خودبه‌خود برطرف میشوند. بااین‌حال رعایت نکات زیر میتواند این دوره را کوتاه‌تر کند.
✅ قبل از هر چیز به بدن خود استراحت دهید. خواب کافی و استراحت به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا این سریع‌تر عوارض این سندرم را پشت سر بگذارید.
✅ نوشیدن مقدار زیادی آب در روزهای پس از عمل هم میتواند به دفع سموم و کاهش خستگی و تب خفیف کمک کند.
✅ در صورت احساس دردهای عضلانی یا تب خفیف، می‌توانید با مشورت پزشک از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
✅ اگر علائم شبه آنفولانزا بیشتر از چند روز طول کشید یا بدتر شد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
خونریزی محل تزریق؛ بسیار نادر
تزریق بوتاکس معده با ورود آندوسکوپی به معده، و انجام تزریق به دیواره‌های آن صورت می‌گیرد و ممکن است با خونریزی جزئی در محل تزریق همراه باشد. این خونریزی قابل‌کنترل است و نگران‌کننده نیست؛ اما درصورتی‌که بوتاکس توسط پزشک کم‌تجربه و غیرمتخصص انجام گیرد، ممکن است در اثر آسیب به رگ‌های خونی کوچک، خونریزی صورت بگیرد که نیاز به مهار و درمان آن وجود دارد.
راهکار چیست؟
اگرچه خونریزی پس از انجام بوتاکس معده از عوارض نادر محسوب می‌شود، اما رعایت موارد زیر توسط پزشک، میتواند احتمال این اتفاق را کمتر کند.
✅ پزشک متخصص پس از بررسی سابقه پزشکی شما، مصرف داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده های خون) را برای شما منع می‌کند. همچنین اختلالات خونریزی شما را بررسی می‌کند.
✅ پزشک در روزها و هفته‌های بعد از عمل، نظارت دقیقی بر ناحیه تزریق دارد و هرگونه علائم را به‌دقت بررسی می‌کند.
✅ در صورت انتخاب متخصص باسابقه، محل تزریق با دقت انتخاب می‌شود تا خطر برخورد با رگ‌های خونی به حداقل برسد.
آسیب به بافت معده؛ بسیار نادر
یکی از نگرانی‌های کسانی که به بوتاکس معده فکر می‌کنند، آسیب به بافت معده یا حتی سوراخ‌شدن معده است. چنین اتفاقی بسیار نادر است و درصورتی‌که تزریق به‌صورت صحیح و توسط یک متخصص باتجربه انجام شود، رخ نمی‌دهد. آسیب به بافت معده تنها زمانی رخ می‌دهد که بوتاکس در ناحیه نامناسبی تزریق شود یا پزشک، تسلط کامل بر استفاده از آندوسکوپی نداشته باشد و در حین جاگذاری آن، تصادفا به بافت معده آسیب بزند. در کلینیک نورا، بوتاکس معده در اتاق عمل مجهز و توسط متخصص مجرب و با سال‌ها تجربه در زمینه بوتاکس معده انجام می‌شود تا از بروز چنین عوارضی به طور کامل پیشگیری شود.
راهکار چیست؟
پزشک متخصص هنگام انجام بوتاکس معده به موارد زیر توجه می‌کند تا از بروز چنین عوارض جدی پیشگیری کند.
✅ استفاده از دقیق‌ترین تکنیک برای انتخاب نواحی دیواره معده برای انجام تزریق بوتاکس
✅ استفاده از دستگاه آندوسکوپی با کیفیت بالا که به دوربین‌های دقیق مجهز هستند و به پزشک این را امکان می‌دهند تا کنترل بیشتری بر تزریق داشته باشد.
✅ ویزیت و معاینه منظم بیمار بعد از انجام بوتاکس که از بروز هرگونه عارضه احتمالی مانند درد، خونریزی یا مشکلات گوارشی پیشگیری می‌کند.
من چطور می‌توانم از عوارض بوتاکس معده جلوگیری کنم؟
در صورت انتخاب پزشک متخصص و باسابقه در زمینه بوتاکس معده، بخش زیادی از عوارضی که بالا ذکر شدند برای شما ایجاد نخواهد شد؛ اما علاوه‌برآن، شما هم می‌توانید با رعایت چند نکته ساده قبل از بوتاکس، عوارض بوتاکس معده را تا حدی کنترل کنید و کاهش دهید.
- عدم استفاده از داروهای ضدانعقاد: اگر از داروهایی مانند ایبوپروفن یا آسپیرین استفاده می‌کنید، در روزهای قبل از بوتاکس، با مشورت پزشکی که آن‌ها را تجویز کرده است آن‌ها را قطع کنید. داروهای ضدانعقاد میتواند خطر خونریزی بعد از تزریق را افزایش دهد.
- هیدراته ماندن: مصرف کافی آب و مایعات از روزها قبل از تزریق میتواند به کاهش عوارضی مانند سرگیجه و ضعف، و همچنین یبوست کمک کند.
- عدم مصرف الکل و کافئین: بهتر است از چند روز قبل از انجام بوتاکس، از مصرف الکل و کافئین پرهیز کنید. این مواد می‌توانند باعث افزایش تپش قلب و ایجاد استرس اضافی در بدن شوند.
- مصرف رژیم غذایی متعادل: حداقل یک هفته قبل از انجام بوتاکس، رژیم غذایی متعادل با فیبر و پروتئین کافی داشته باشید و از مصرف غذاهای بسیار چرب و شیرین خودداری کنید. این تغییر ساده در برنامه غذایی میتواند احتمال رفلاکس معده بعد از بوتاکس را هم کاهش دهد.
سؤالات متداول
آیا تکرار بوتاکس معده باعث افزایش یا شدت عوارض می‌شود؟
تکرار بوتاکس معده بدون رعایت فاصله مناسب، ممکن است احتمال بروز یا شدت عوارض جانبی را تا حدی افزایش دهد. بدن ممکن است نسبت به بوتاکس حساس‌تر شود، که احتمال بروز عوارضی مانند حالت تهوع، و سنگینی معده را کمی بالاتر می‌برد.
آیا نوع بوتاکس روی عوارض تأثیر دارد؟
بله، نوع و کیفیت بوتاکس استفادهشده میتواند عوارض جانبی را کاهش یا افزایش دهد. به همین دلیل استفاده از برندهای معتبر و برندهایی که بارها توسط پزشک مورداستفاده قرار گرفته و نتیجه دادهاند، بهترین گزینه برای کاهش عوارض بوتاکس معده محسوب میشوند.
عوارض شایع بوتاکس معده تا چه زمانی طول می‌کشد؟
عوارض شایع مانند تهوع خفیف، کمی درد شکم، یا سنگینی معده معمولاً طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابند و به‌مرور از بین می‌روند.
آیا احتمال دارد بوتاکس معده باعث کاهش شدید وزن و ضعف جسمانی شود؟
خیر. درصورتی‌که بیمار تحت‌نظر پزشک باشد و رژیم غذایی توصیه‌شده توسط متخصص را رعایت کند، به کاهش وزن موردنظر خود دست پیدا می‌کند و نه بیشتر از آن.