آیا به این فکر کرده‌اید دردی که در ناحیه شکم احساس می‌کنید همراه با نفخ یا تهوع، شاید به‌اشتباه فکر می‌کنید که معده‌تان مشکل دارد؟ در واقع، این درد میتواند ناشی از طیف وسیعی از مشکلات دیگر در بدن باشد. از مشکلات گوارشی گرفته تا آپاندیسیت، صفرا و التهابات روده‌ای.
معده درد اکثرا بعد از غذاخوردن اتفاق می‌افتد و با استراحت و مایعات فراوان در ۲۴ تا ۴۸ ساعت حل میشود. اما هنگامی که درد طولانی شده و به پهلو یا قفسه سینه می‌زند و با علائم خاصی مانند اسهال یا یبوست همراه است، نیاز به پزشک ضروری و فوری است.
معده درد؛ یک علامت با هزار دلیل
مطالعات نشان می‌دهند تنها حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از دردهای شکمی که بهعنوان “درد معده” توصیف میشود، واقعاً مستقیماً به معده مربوط هستند. به دلیل اینکه اعصاب مختلفی در ناحیه شکم وجود دارند و ممکن است درد یک اندام، در ناحیه دیگری احساس شود. این تجربه بسیار رایج است. در واقع تشخیص دقیق علت درد شکم نیاز به بررسی‌های پزشکی دارد.
بنابراین، اولین و مهم‌ترین سؤال اینست که درد در کدام قسمت شکم احساس میشود؟
در این تصویر، علل احتمالی درد بر اساس ناحیه احساس شده تقسیم‌بندی شده است.
بیماری‌هایی که منجر به احساس معده درد می‌شوند
پس از مشخص شدن ناحیه درد، علائم و نشانه‌هایی که همراه با معده درد احساس می‌کنید حاوی اطلاعات مهمی در مورد بیماری‌هایی مرتبط با آن است که به دو دسته کلی تقسیم می شوند.
بیماری‌های مرتبط با معده و دستگاه گوارش
بیماری‌های دستگاه گوارش و مرتبط با معده، درحالی‌که علائم مشترکی با سایر مشکلات دارند، با نشانههای خاص خود قابل تشخیص‌اند که پزشک در بررسی‌های اولیه به آن‌ها توجه می‌کند.
- در این موارد، درد معده معمولاً در ناحیه بالای شکم و زیر قفسه سینه احساس میشود.
- درد معمولاً به‌صورت سوزش سر دل، سنگینی، ناراحتی، یا احساس اسیدی شدن بروز می‌کند و با خوردن غذاهای چرب یا تند یا در شرایط ناشتا تشدید میشود.
- از جمله بیماری‌های شایع این دسته می‌توان به ریفلاکس معده به مری، گاستریت (ورم معده)، عفونت‌های دستگاه گوارش، سوءهاضمه، زخم معده یا اثنی‌عشر، و سرطان معده اشاره کرد. در مواردی که معده درد به دلیل مشکلاتی مانند گاستروپارزی یا نیاز به کاهش وزن ایجاد میشود، روش‌های پیشرفته‌ای مثل بوتاکس معده میتواند به تسکین علائم و بهبود عملکرد معده کمک کند.
بیماری‌های مرتبط با اندام‌های داخلی شکم
در مقابل، احساس معده درد که در ناحیه شکم شروع میشود و به نواحی دیگر مانند پهلو و پشت می‌زند، میتواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در اندام‌های دیگر باشد.
- این درد معمولاً نسبتاً شدید است و گاهی همراه با علائمی مثل تب، اسهال، یبوست، تنگی نفس یا تغییر رنگ ادرار و مدفوع است و به درمان‌های ساده مرتبط با معده پاسخ نداده‌اند. در این موارد، مراجعه به پزشک ضروری است.
- بیماری‌های مهم در این دسته شامل آپاندیسیت، سنگ کیسه صفرا، پانکراتیت، سنگ کلیه، بیماری‌های التهابی روده، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هستند.
علائم خطرناک درد معده: نیاز فوری به پزشک
قبل از پرداختن به بیماری‌های معده، علائمی وجود دارند که در صورت مشاهده سوای اینکه درد به چه بیماری‌ای مربوط است باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. معده درد غیرخطرناک اغلب بعد از غذاخوردن اتفاق می‌افتد و کمتر از شش ساعت طول می‌کشد. اما اگر این درد بیش از شش ساعت ادامه داشت و همراه با علائم بالا باشد، میتواند تهدیدکننده و خطرناک باشد.
راهنمای تشخیص علائم همراه معده درد
در این بخش علائمی که همراه معده درد تجربه می‌کنید مورد بررسی قرار می‌گیرد. در جداول زیر، نشانههای مختص هر بیماری با علائم مشترک آن با سایر بیماری‌های معده درد مقایسه شده است.
ریفلاکس معده
ریفلاکس معده یک بیماری مزمن است که در آن اسید معده به مری بازمی‌گردد و باعث سوزش سر دل، درد قفسه سینه و ناراحتی میشود. این حالت معمولاً به دلیل ضعف در عملکرد عضله پایین مری و افزایش فشار در شکم رخ می‌دهد.
اگر به طور مزمن درمان نشود، میتواند به التهاب مری و حتی سرطان مری منجر شود.
| علائم مربوط به ریفلاکس معده به مری |
| سوزش سر دل (احساس سوزش در قفسه سینه یا گلو)
سردرد بازگشت اسید به دهان (ترش‌کردن) بدتر شدن علائم در حالت خوابیده |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| بالای شکم و قفسه سینه (بهویژه پشت جناغ) |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، آروغ‌زدن و بازگشت غذا به دهان |
| عوامل تشدیدکننده |
| غذاهای چرب، تند، مصرف الکل، کافئین، سیگار، و درازکشیدن پس از خوردن غذا |
| زمان درد |
| درد اغلب پس از خوردن غذا ظاهر میشود و ممکن است چندین ساعت ادامه داشته باشد. |
| چقدر خطرناک |
علل و درمان ریفلاکس معده
علت‌های اصلی ریفلاکس معده شامل موارد زیر است.
- ضعف عضله پایین مری: عضله‌ای که مانع برگشت اسید معده به مری میشود، اگر ضعیف باشد، باعث ریفلاکس میشود.
- فشار اضافی بر شکم: چاقی، بارداری و شرایطی که به شکم فشار وارد می‌کنند، می‌توانند به بروز ریفلاکس کمک کنند.
- تخلیه دیر غذای معده: اگر معده به‌طور طبیعی سریع خالی نشود، احتمال بازگشت اسید به مری بیشتر میشود.
- فتق هیاتال: جابه‌جایی بخشی از معده از طریق دیافراگم به قفسه سینه، میتواند به عملکرد ضعیف عضله پایین مری منجر شود.
- عوامل سبک زندگی: مصرف غذاهای چرب، تند و نوشیدنی‌های گازدار، سیگار کشیدن و استرس می‌توانند وضعیت را تشدید کنند.
درمان ریفلاکس معده
درمان قطعی و کامل برای این بیماری وجود ندارد، زیرا این بیماری معمولاً یک وضعیت مزمن است. به این معنا که افراد ممکن است برای مدت طولانی یا حتی برای تمام عمر با این بیماری زندگی کنند. بااینحال، تغییرات در سبک زندگی و مصرف دارو، بسیاری از افراد می‌توانند به طور مؤثری علائم خود را کنترل کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
در موارد خاص، جراحی میتواند گزینه‌ای برای کاهش علائم باشد. یکی از شایع‌ترین روش‌های جراحی برای فوندوپلیکاسیون است. در این روش، قسمت بالای معده (فوندوس) به‌دور قسمت پایینی مری پیچیده میشود تا عملکرد عضله پایین مری تقویت شود و از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری کند. اما این جراحی هم به معنای درمان قطعی نیست؛ بنابراین، اگرچه می‌توان علائم را به‌خوبی مدیریت کرد، اما بهبودی کامل و دائمی معمولاً ممکن نیست.
ورم معده ( گاستریت)
تصور کنید که داخل معده شما یک‌لایه محافظ وجود دارد و وظیفه آن جلوگیری از آسیب به بافت‌های زیرین مانند عروق خونی، اعصاب و عضله معده است. وقتی این لایه ملتهب میشود، انگار که پوست دستتان سوخته باشد باعث التهاب و ایجاد درد و ناراحتی میشود.
| علائم مربوط به ورم معده ( گاستریت) |
| احساس سوزش در معده یا درد تیز در قسمت بالای شکم |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| بالای شکم، بهویژه بین ناف و قفسه سینه |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، استفراغ، حس سنگینی یا سیری زودرس |
| عوامل تشدیدکننده |
| مصرف غذاهای اسیدی، تند، الکل، و استرس |
| زمان درد |
| درد میتواند طولانی یا کوتاه باشد. |
| چقدر خطرناک |
| در موارد مزمن، به زخم معده یا حتی سرطان معده منجر شود، بهویژه درصورتی‌که هلیکوباکترپیلوری وجود داشته باشد. |
علل و درمان ورم معده ( گاستریت)
شایع‌ترین و مهم‌ترین علت‌های ورم معده (گاستریت)
- عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری: این عفونت یکی از رایج‌ترین علل گاستریت است و میتواند به التهاب و آسیب به بافت معده منجر شود.
- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): استفاده مکرر از این داروها، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، به طور قابل توجهی میتواند به تحریک و التهاب معده منجر شود.
درمان
ورم معده (گاستریت) معمولاً قابل‌درمان است و بسیاری از افراد با تشخیص و درمان مناسب بهبودی می‌یابند. اما درمان قطعی به علت و شدت بیماری بستگی دارد. پیگیری منظم و رعایت توصیه‌های پزشک نیز برای جلوگیری از عود مجدد بیماری بسیار مهم است.
1.داروهای تجویز شده معمولا شامل موارد زیر هستند.
- آنتی‌اسیدها: مانند تامز، مالوکس و رولایدز که برای کاهش اسید معده و تسکین علائم استفاده می‌شوند.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: داروهایی مانند امپرازول، اسومپرازول و پنتوپرازول که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و به ترمیم بافت ملتهب کمک می‌کنند.
- بلوک‌کننده‌ها: مانند رانیتیدین و فاموتیدین که به کاهش تولید اسید کمک می‌کند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها:درصورتی‌که گاستریت ناشی از عفونت هلیکوباکترپیلوری باشد، پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین و کلاسیترومایسین تجویز می‌کند.
2.تغییرات در سبک زندگی
اجتناب از مواد تحریک‌کننده مانند الکل، کافئین و غذاهای چرب
خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکرر
مدیریت استرس از طریق روش‌های آرامش‌بخش
عفونت‌های دستگاه گوارش
وقتی میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها به دستگاه گوارش وارد می‌شوند، با تولید سم می‌توانند باعث عفونت و التهاب در معده و روده‌ها شوند. این التهاب منجر به اختلال در جذب مواد مغذی و آب میشود و در نتیجه علائمی مانند حالت تهوع، درد شکمی و تب به وجود می‌آید. این واکنش‌ها پاسخ بدن به عفونت هستند و نشان‌دهنده تلاش بدن برای مقابله با عوامل مضر هستند.
| علائم مربوط به عفونت‌های دستگاه گوارش |
| اسهال و استفراغ شدید به همراه تب
علائم مشابه مسمومیت غذایی اما با شدت کمتر |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| درد به طور معمول در کل ناحیه شکم پراکنده است، اما میتواند بیشتر در بخش پایین شکم احساس شود. |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| درد شکمی
تهوع و استفراغ |
| عوامل تشدیدکننده |
| مصرف غذا یا آب آلوده، تماس با افراد آلوده |
| زمان درد |
| درد و علائم معمولاً چند روز ادامه دارند. |
| چقدر خطرناک |
| میتواند خطرناک شود، بهویژه در کودکان و سالمندان، به علت احتمال کم‌آبی بدن |
علل و درمان عفونت‌های دستگاه گوارش
از علت‌های مهم عفونت‌های دستگاه گوارش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- عفونت‌های باکتریایی: باکتری‌هایی مانند سالمونلا، اشریشیا کلی، و کامپیلوباکتر می‌توانند از طریق غذا یا آب آلوده به بدن وارد شوند و باعث عفونت شوند.
- عفونت‌های ویروسی: ویروس‌هایی مانند نوروویروس و روتاویروس شایع‌ترین علل عفونت‌های گوارشی هستند و معمولاً از طریق تماس با افراد آلوده یا مصرف غذا و آب آلوده منتقل می‌شوند.
- عفونت‌های انگلی: انگل‌هایی مانند ژیاردیا و آمیب‌ها می‌توانند از طریق آب آلوده یا غذاهای ناپخته به بدن منتقل شوند و موجب عفونت‌های گوارشی شوند.
- مسمومیت غذایی: مصرف غذا یا آب آلوده به سموم باکتریایی میتواند باعث بروز علائم عفونت گوارشی شود. این عفونت‌ها معمولاً به دلیل نگهداری نادرست غذا یا آماده‌سازی نامناسب آن رخ می‌دهند.
- عدم رعایت بهداشت: عدم شستشوی دست‌ها و رعایت نکات بهداشتی در هنگام آماده‌سازی و مصرف غذا میتواند به شیوع عفونت‌های گوارشی کمک کند.
درمان
بسیاری از افراد با عفونت‌های دستگاه گوارش به طور کامل بهبود می‌یابند و هیچ عارضه‌ای باقی نمی‌ماند. عفونت‌های ویروسی، معمولاً در عرض ۱ تا ۳ روز بهبود می‌یابند و اکثر افراد بدون نیاز به درمان خاص بهبود می‌یابند. در عفونت‌های باکتریایی و انگلی، بهبودی ممکن است چند روز تا یک هفته طول بکشند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی و دارو باشد که میتواند به‌سرعت روند بهبودی را تسریع کند.
سوءهاضمه (دیسپپسی)
زمانی که هضم غذا به طور ناقص انجام میشود، تکه‌های بزرگ و هضم نشده در معده باقی می‌مانند. این تجمع غذا موجب تولید بیشتر اسید معده میشود که با آسیب به دیواره معده، احساس سوزش، درد و سنگینی ایجاد می‌کند. باکتری‌های روده نیز با تخمیر این غذاهای هضم نشده گاز تولید کرده و باعث احساس نفخ و درد معده میشود.
| علائم مربوط به سوءهاضمه (دیسپپسی) |
| احساس سنگینی و پر شدن سریع بعد از خوردن غذا
جمع‌شدن آب در دهان معمولاً بعد از غذا |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| درد خفیف یا ناراحتی در ناحیه بالای شکم |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، نفخ
درد خفیف شکمی |
| عوامل تشدیدکننده |
| استرس، مصرف غذاهای پر چرب و پرحجم، کافئین |
| زمان درد |
| معمولاً بیشتر از چند ساعت ادامه نمی‌یابد. |
| چقدر خطرناک |
| معمولاً خطرناک نیست. |
علل و درمان سوءهاضمه (دیسپپسی)
علت‌های مهم سوءهاضمه شامل موارد زیر است.
- اختلالات حرکتی روده: ناتوانی در حرکت صحیح غذا در دستگاه گوارش که میتواند به تجمع غذا و احساس ناراحتی منجر شود.
- التهاب معده: التهاب در غشای داخلی معده، که معمولاً ناشی از عفونت یا مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) است.
- حساسیت غذایی: برخی افراد ممکن است به غذاهای خاصی مانند لبنیات یا گلوتن حساس باشند که میتواند باعث بروز علائم سوء هاضمه شود.
- استرس و اضطراب: آسیب‌های روحی می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذاشته و منجر به بروز علائم شوند.
- مصرف غذاهای چرب و تند: این نوع غذاها می‌توانند معده را تحریک کرده و به بروز سوء هاضمه منجر شوند.
- کمبود آنزیم‌های گوارشی: کاهش تولید آنزیم‌های لازم برای هضم غذا میتواند به مشکلات هضمی منجر شود.
- عوامل پزشکی زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید یا بیماری‌های کبدی می‌توانند بر فرآیند هضم تأثیر بگذارند.
درمان
سوءهاضمه به‌طورکلی یک وضعیت مزمن است و به همین دلیل درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اگرچه می‌توان علائم را به طور مؤثر مدیریت کرد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید، اما ممکن است افراد برای مدت طولانی یا حتی برای تمام عمر با این بیماری دست‌وپنجه نرم کنند.
درمان‌ها شامل دارودرمانی، اجتناب از غذاهای تحریک‌کننده، بیشتر کردن تعداد دفعات وعده های غذایی با حجم کم، ورزش و مدیریت استرس، پرهیز از سیگار و نوشیدن آب کافی است.
زخم معده و اثنی‌عشر
زخم معده و زخم اثنی‌عشر به زخم‌های باز یا آسیب‌هایی اشاره دارند که در دیواره معده یا قسمت اول روده کوچک (اثنی‌عشر) ایجاد می‌شوند و بافت داخلی دچار التهاب میشود. این وضعیت میتواند منجر به علائمی مانند درد یا سوزش در ناحیه بالای شکم، احساس سیری زودرس، تهوع و در موارد شدیدتر، خونریزی داخلی شود.
| علائم مربوط به زخم معده و اثنی‌عشر |
| احساس سیری زودرس
سوزش و درد بعد از خوردن غذاهای بخصوص چرب یا دارای ادویه‌جات زیاد |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| بالای شکم |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع |
| عوامل تشدیدکننده |
| مصرف الکل، سیگار
مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین |
| زمان درد |
| درد ناشی از زخم معده بیشتر در زمان‌های پس از خوردن غذا یا در شب‌ها بروز می‌کند، درحالی‌که درد زخم اثنی‌عشر معمولاً قبل از خوردن غذا یا در زمان گرسنگی احساس میشود ( صبح ناشتا یا در طول شب)
هر دو نوع درد می‌توانند به‌صورت متناوب و مزمن ظاهر شوند. |
| چقدر خطرناک |
| زخم‌های درمان‌نشده می‌توانند منجر به خونریزی داخلی و حتی پارگی معده شوند. |
علل و درمان زخم معده و اثنی‌عشر
علت‌های اصلی و مهم زخم معده و زخم اثنی‌عشر شامل موارد زیر است.
- عفونت هلیکوباکترپیلوری: این باکتری شایع‌ترین علت زخم‌های گوارشی است و میتواند دیواره معده و اثنی عشر را ملتهب کند.
- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به تحریک دیواره معده و افزایش خطر زخم منجر شوند.
- افزایش تولید اسید معده: برخی شرایط می‌توانند باعث افزایش ترشح اسید معده شوند که این امر میتواند به آسیب به بافت معده و اثنی عشر منجر شود.
- سیگار کشیدن: مصرف سیگار میتواند به تحریک معده و کاهش قدرت ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند.
- استرس: استرس مزمن میتواند با افزایش تولید اسید معده و اختلال در عملکرد دستگاه گوارش، خطر بروز زخم را افزایش دهد.
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف غذاهای تحریک‌کننده، چرب یا پر ادویه میتواند به تشدید علائم و افزایش خطر زخم کمک کند.
درمان
در بسیاری از موارد، زخم معده و زخم اثنی‌عشر می‌توانند به طور کامل بهبود یابند و بهبودی از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.
- داروهایی مانند امپرازول، لانسوپرازول و رانیتیدین که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند، به ترمیم بافت زخم کمک می‌کنند.
- رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل نیز مانند عدم مصرف مواد تحریک‌کننده مانند الکل، کافئین و غذاهای چرب به بهبودی کامل و تسکین علائم کمک می‌کنند.
سرطان معده
در سرطان معده، رشد غیرقابل‌کنترل سلول‌های سرطانی در دیواره معده منجر به تشکیل تومور، آسیب به بافت‌های سالم و کاهش جذب مواد مغذی میشود. اگر تومور بزرگ شود، ممکن است مسیر خروجی معده به روده کوچک را مسدود کند. این انسداد میتواند منجر به تجمع غذا و مایعات در معده، احساس درد و تهوع، و استفراغ شود. این بیماری معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال شایع‌تر است.
| علائم مربوط به سرطان معده |
| کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل
استفراغ خونی یا مدفوع تیره خستگی و ضعف عمومی بلع دشوار |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| درد یا سوزش در ناحیه بالای شکم |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع و استفراغ
احساس سیری زودرس |
| عوامل تشدیدکننده |
| چاقی، سیگارکشیدن الکل
مصرف زیاد نمک و غذاهای دودی و فراوری شده |
| زمان درد |
| درد معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بیماری و معمولاً پس از خوردن غذا و در فواصل بین وعده‌ها، خود را نشان می‌دهد. |
| چقدر خطرناک |
| سرطان معده بسیار خطرناک است و معمولاً باگذشت زمان شدیدتر میشود. درمان به مراحل اولیه وابسته است، اما تشخیص زودهنگام میتواند میزان بقا را افزایش دهد. |
علل و درمان سرطان معده
علت بیماری
سرطان معده معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف، از جمله سبک زندگی ناسالم (مانند سیگارکشیدن، رژیم غذایی ناسالم و کمبود ویتامین‌ها)، ضعف سیستم ایمنی و عفونت‌ها (مانند هلیکوباکترپیلوری) و عوامل ژنتیکی به وجود می‌آید.
درمان
زمانی که علائم سرطان معده بروز می‌کند، معمولاً به معنای این است که بیماری پیشرفت کرده است؛ بنابراین جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی از اقدامات مهم هستند.
آپاندیسیت
آپاندیس یک زائده کوچک و انگشتی شکل است که به انتهای روده بزرگ متصل میشود و معمولاً در سمت راست پایین شکم قرار دارد. در آپاندیسیت، انسداد آپاندیس باعث افزایش فشار، تجمع باکتری‌ها و التهاب میشود. اگر به‌موقع درمان نشود، آپاندیس ممکن است پاره شده و محتویات عفونی به شکم نشت کند که میتواند به عفونت جدی‌تری به نام پره‌تونیت منجر شود.
| علائم مربوط به آپاندیسیت |
| درد ناگهانی و شدید در سمت راست و پایین شکم
تهوع و استفراغ تب |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| ابتدا ناحیه اطراف ناف، سپس به سمت پایین راست شکم حرکت می‌کند.
درد با فشار در ناحیه پایین شکم تشدید میشود. |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| کاهش اشتها
یبوست یا اسهال |
| عوامل تشدیدکننده |
| سرفه، حرکت یا فشاردادن روی ناحیه میتواند درد را تشدید کند. |
| زمان درد |
| درد میتواند به‌سرعت پیشرفت کند و چند ساعت تا چند روز طول بکشد. |
| چقدر خطرناک |
| آپاندیسیت در صورت عدم درمان به دلیل خطر پارگی که منجر به پریتونیت (التهاب حفره شکمی) میشود، میتواند تهدیدکننده زندگی باشد. |
علل و درمان آپاندیسیت
علت آپاندیسیت شامل موارد زیر است.
- انسداد آپاندیس: شایع‌ترین علت آپاندیسیت، انسداد درون آپاندیس است. این انسداد ممکن است ناشی از تجمع مدفوع، مواد غذایی، یا بافت‌های لنفاوی بزرگ‌شده باشد. این انسداد باعث افزایش فشار در آپاندیس و در نهایت التهاب میشود.
- عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌توانند به التهاب آپاندیس منجر شوند. برخی از این عفونت‌ها می‌توانند باعث بزرگ‌شدن بافت‌های لنفاوی در نزدیکی آپاندیس شوند و این بزرگ‌شدگی به انسداد منجر شود.
- بیماری‌های گوارشی: برخی از شرایط گوارشی مانند بیماری کرون (یک بیماری التهابی روده) می‌توانند خطر بروز آپاندیسیت را افزایش دهند.
- .زخم یا آسیب: زخم‌ها یا آسیب‌های کوچک به دیواره آپاندیس می‌توانند خطر التهاب را افزایش دهند.
درمان
درمان آپاندیسیت عمدتاً بر پایه جراحی برای برداشتن آپاندیس ملتهب و حمایت‌های پزشکی برای کنترل عفونت و تسکین درد استوار است. معمولاً جراحی باید در عرض 24 تا 48 ساعت پس از تشخیص انجام شود. اگر تاخیر بیشتری در عمل جراحی رخ دهد، خطر بروز عوارضی مانند پارگی آپاندیس و عفونت در حفره شکم به شدت افزایش می‌یابد.
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا به سخت‌شدن و تجمع مواد موجود در صفرا، بهویژه کلسترول یا بیلی‌روبین، در کیسه صفرا اشاره دارد. کیسه صفرا یک ارگان کوچک است که در زیر کبد قرار دارد و به ذخیره و ترشح صفرا کمک می‌کند که برای هضم چربی‌ها ضروری است.
| علائم مربوط به سنگ کیسه صفرا |
| زردی (یرقان)
تب گاه‌به‌گاه در صورت ایجاد عفونت درد شدید و ناگهانی بعد از غذاهای چرب |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| بالای سمت راست شکم، درد به پشت و کتف راست می‌زند. |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، استفراغ |
| عوامل تشدیدکننده |
| خوردن غذاهای چرب یا روغنی میتواند درد را تحریک کند. |
| زمان درد |
| درد میتواند از 30 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد و ممکن است عود کند. |
| چقدر خطرناک |
| سنگ‌های درمان نشده میتواند منجر به التهاب یا عفونت در کیسه صفرا شود و نیاز به مداخله فوری دارد. |
علل و درمان سنگ کیسه صفرا
علت‌های اصلی تشکیل سنگ کیسه صفرا به چند عامل مهم مرتبط است.
1. عدم تعادل در ترکیب صفرا
- افزایش کلسترول: زمانی که صفرا حاوی مقدار زیادی کلسترول باشد و نتواند به طور کامل حل شود، سنگ‌های کلسترولی تشکیل می‌شوند.
- افزایش بیلی‌روبین: بیلی‌روبین که نتیجه تجزیه گلبول‌های قرمز است، میتواند به دلیل برخی شرایط پزشکی مانند بیماری‌های کبدی یا عفونت‌ها افزایش یابد و منجر به تشکیل سنگ‌های بیلی‌روبینی شود.
2. کمبود تخلیه کیسه صفرا: اگر کیسه صفرا به‌طور منظم و کامل خالی نشود، صفرا ممکن است غلیظ شود و منجر به تشکیل سنگ گردد.
3. چاقی و اضافه‌وزن: افرادی که اضافه‌وزن دارند، معمولاً سطح کلسترول بالاتری دارند و این میتواند خطر تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا را افزایش دهد.
4. سابقه خانوادگی: وجود سابقه خانوادگی از سنگ کیسه صفرا میتواند ریسک ابتلا به این وضعیت را افزایش دهد.
5. رژیم غذایی نامناسب: رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر میتواند به تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا کمک کند. مصرف زیاد غذاهای سرخ‌شده و چرب نیز میتواند خطر را افزایش دهد.
6. سن و جنس: سنگ‌های کیسه صفرا در زنان و افراد مسن شایع‌تر است. تغییرات هورمونی، بهویژه در دوران بارداری، میتواند نقش داشته باشد.
درمان
- اگر سنگ‌های کیسه صفرا کوچک و بدون علائم باشند، ممکن است پزشک فقط نظارت بر وضعیت را توصیه کند. در این صورت، تغییرات در رژیم غذایی (مانند کاهش مصرف چربی و افزایش مصرف فیبر) میتواند مفید باشد.
- در برخی موارد، داروهایی مانند اورسودوکسی‌کولیک اسید ممکن است برای حل‌کردن سنگ‌های کلسترولی تجویز شوند، اما این روش معمولاً زمان‌بر است و همه سنگ‌ها را حل نمی‌کند.
- اما شایع‌ترین و مؤثرترین روش درمان، آپاندکتومی لاپاراسکوپی است که در آن کیسه صفرا به طور کامل برداشته میشود. این جراحی معمولاً به‌صورت سرپایی انجام میشود و بیشتر افراد به‌سرعت بهبود می‌یابند.
- در موارد خاص، ممکن است از روش‌های غیرجراحی مانند سنگ‌شکنی با امواج صوتی برای خردکردن سنگ‌ها استفاده شود، اما این روش به طور عمومی کمتر رایج است.
پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
پانکراتیت التهاب لوزالمعده است. لوزالمعده مسئول تولید آنزیم‌های گوارشی و هورمون‌هایی مانند انسولین برای کنترل قند خون است. در حالت طبیعی، این آنزیم‌ها پس از ورود به روده کوچک فعال می‌شوند، اما در پانکراتیت، آنزیم‌ها زودتر در لوزالمعده فعال می‌شوند که میتواند به بافت آن آسیب بزند. این وضعیت باعث علائم مختلفی مانند درد شدید در ناحیه بالای شکم، تهوع، استفراغ و تب میشود.
| علائم مربوط به پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) |
| تب
نفخ مدفوع چرب و بدبو |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود |
| بالای شکم – درد شدید و مداوم که به پشت می‌زند. |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| حالت تهوع، استفراغ |
| عوامل تشدیدکننده |
| بدتر شدن با خوردن غذا، بهویژه غذاهای چرب و درازکشیدن درد را بدتر می‌کند. |
| زمان درد |
| درد میتواند ساعت‌ها تا روزها طول بکشد. |
| چقدر خطرناک |
| پانکراتیت میتواند شدید باشد و در صورت عدم درمان منجر به عوارضی مانند نارسایی عضو شود. |
علل و درمان پانکراتیت
پانکراتیت به معنای التهاب لوزالمعده است و زمانی اتفاق می‌افتد که این غده به دلیل عوامل مختلف دچار آسیب میشود. لوزالمعده مسئول تولید آنزیم‌های گوارشی و هورمون‌هایی مانند انسولین است که برای کنترل قند خون مهم هستند.
در حالت طبیعی، آنزیم‌های لوزالمعده بعد از ورود به روده کوچک فعال می‌شوند تا به هضم غذا کمک کنند. اما در پانکراتیت، این آنزیم‌ها به‌زودی قبل از اینکه به روده بروند، در خود لوزالمعده فعال می‌شوند. این فعال‌سازی زودهنگام میتواند باعث آسیب به بافت لوزالمعده شود. درنتیجه باعث بروز علائم مختلفی مانند درد شدید در ناحیه بالای شکم، تهوع، استفراغ و تب میشود.
علت‌های پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) شامل موارد زیر است.
- سنگ‌های صفراوی: این سنگ‌ها می‌توانند مجاری صفراوی را مسدود کرده و باعث التهاب لوزالمعده شوند.
- مصرف الکل: مصرف مکرر و زیاد الکل یکی از علل شایع پانکراتیت مزمن است.
- عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی می‌توانند به التهاب لوزالمعده منجر شوند.
- بیماری‌های خودایمنی: برخی بیماری‌های خودایمنی می‌توانند باعث التهاب در لوزالمعده شوند.
- آسیب‌های فیزیکی: آسیب به لوزالمعده ناشی از ضربه یا جراحی نیز میتواند باعث پانکراتیت شود.
- مشکلات متابولیک: اختلالات متابولیک مانند افزایش سطح چربی خون (هایپرلیپیدمی) می‌توانند عامل پانکراتیت باشند.
درمان
درمان پانکراتیت میتواند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند، اما معمولاً درمان قطعی نیست و نیاز به مدیریت مداوم دارد. درمان‌ها معمولاً بستگی به نوع آن (حاد یا مزمن) دارد.
- در پانکراتیت حاد، درمان عمدتاً شامل مراقبت‌های حمایتی است که شامل استراحت، هیدراتاسیون و تجویز مسکن برای کنترل درد میشود. اگر عفونت یا عوارضی مانند آبسه وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا حتی جراحی باشد.
- در پانکراتیت مزمن، بیماران معمولاً باید رژیم غذایی خود را تغییر دهند، الکل را ترک کنند و در برخی موارد، آنزیم‌های پانکراتیک برای کمک به هضم غذا مصرف کنند. اگر عوارضی رخ دهد، ممکن است جراحی برای تخلیه نواحی آسیب‌دیده یا دیگر اقدامات درمانی لازم باشد.
سنگ کلیه
سنگ کلیه توده‌های سختی هستند که در کلیه‌ها از مواد معدنی و نمک‌ها تشکیل می‌شوند. سنگ‌های کلیه می‌توانند مجاری ادراری را مسدود کرده و باعث تجمع ادرار، افزایش فشار و آسیب به بافت کلیه شوند. همچنین، حرکت سنگ‌ها میتواند منجر به التهاب و درد شدید در ناحیه کمر یا شکم و افزایش خطر عفونت‌های ادراری شود.
| علائم مربوط به سنگ کلیه |
| درد بسیار شدید و ناگهانی
وجود خون در ادرار یا ادرار دشوار بی‌قراری به دلیل شدت درد |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود |
| درد شدید و اسپاسم که از پهلو یا پشت شروع میشود و ممکن است به قسمت پایین شکم و کشاله ران ساطع شود. |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، استفراغ |
| عوامل تشدیدکننده |
| با حرکت‌کردن ممکن است باعث حرکت سنگ شده و درد را تشدید کند. |
| زمان درد |
| درد میتواند به‌صورت موجی باشد و از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. |
| چقدر خطرناک |
| سنگ‌های کلیه درمان نشده میتواند منجر به عفونت یا انسداد مجاری ادراری شود. |
علل و درمان سنگ کلیه
سنگ کلیه به توده‌های سختی اشاره دارد که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند و معمولاً از مواد معدنی و نمک‌ها، ساخته می‌شوند. این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که تعادل مواد معدنی در ادرار به هم بخورد که میتواند ناشی از کم‌آبی، رژیم غذایی نامناسب یا مشکلات متابولیک باشد.
سنگ‌های کلیه می‌توانند مجاری ادراری را مسدود کنند و باعث تجمع ادرار در کلیه‌ها شوند که این وضعیت منجر به افزایش فشار و آسیب به بافت کلیه میشود. همچنین، حرکت سنگ‌ها در کلیه‌ها یا به سمت مثانه میتواند منجر به التهاب و درد شدید در ناحیه کمر یا شکم شود و خطر عفونت‌های ادراری را افزایش دهد. تشخیص و درمان به‌موقع این وضعیت برای جلوگیری از عوارض مهم است.
علت‌های تشکیل سنگ کلیه شامل موارد زیر است.
1.کم‌آبی: عدم مصرف کافی مایعات میتواند غلظت مواد معدنی در ادرار را افزایش دهد و به تشکیل سنگ‌ها منجر شود.
2.رژیم غذایی نامناسب: مصرف زیاد غذاهای غنی از کلسیم، اگزالات (مانند سبزیجات سبز تیره و شکلات)، و نمک میتواند خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی را افزایش دهد.
3.مشکلات متابولیک: اختلالاتی مانند هایپرکلسمی (افزایش کلسیم در خون) یا هایپرآکسیلوئوری (افزایش اگزالات در ادرار) می‌توانند به تشکیل سنگ کمک کنند.
4.عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی سنگ کلیه میتواند ریسک ابتلا به این وضعیت را افزایش دهد.
5.عفونت‌های ادراری: برخی از عفونت‌های ادراری می‌توانند به تولید سنگ‌های خاصی (مانند سنگ‌های استروویت) منجر شوند.
6.بیماری‌های خاص: برخی شرایط پزشکی، مانند بیماری‌های روده‌ای (مانند بیماری کرون) یا دیابت، می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند.
7.نقص در جذب مواد غذایی: اختلالات در جذب مواد مغذی می‌توانند منجر به افزایش مواد معدنی در ادرار و در نتیجه تشکیل سنگ‌ها شوند.
درمان
- در مواردی که سنگ‌ها کوچک هستند و علائم خفیفی دارند، پزشک ممکن است با تجویز داروهای ادرارآور به دفع سنگ‌ها کمک کند. در این حالت، سنگ‌ها معمولاً خودبه‌خود خارج می‌شوند. داروهایی مانند مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب نیز برای کاهش درد و تسکین علائم تجویز می‌شوند. اگر سنگ‌ها خودبه‌خود دفع شوند، ممکن است بهبودی در چند روز تا چند هفته حاصل شود.
- در موارد شدیدتر، سنگ‌شکنی با امواج صوتی یا جراحی تجویز میشود. در روش سنگ‌شکنی امواج صوتی برای خردکردن سنگ‌ها به قطعات کوچک‌تر استفاده میشود تا بتوانند به‌راحتی از بدن خارج شوند. در جراحی با استفاده از ابزارهای خاص سنگ‌ها از طریق مجاری ادراری برداشت میشود.
- احتمال عود سنگ‌های کلیه به عوامل مختلفی از جمله نوع سنگ، رژیم غذایی و وضعیت پزشکی فرد بستگی دارد. اگر اقدامات پیشگیرانه (مانند تغییر در رژیم غذایی و مصرف کافی مایعات) انجام نشود، احتمال عود سنگ‌ها وجود دارد.
دیورتیکولیت
دیورتیکولیت به التهاب یا عفونت دیورتیکول‌ها، کیسه‌های کوچک در دیواره روده بزرگ، اطلاق میشود. وقتی این دیورتیکول‌ها ملتهب یا عفونی شوند، علائمی مانند درد شدید در ناحیه پایین شکم، تب، حالت تهوع و تغییر در عادات روده‌ای بروز می‌کند. این التهاب ممکن است ناشی از تجمع مواد غذایی یا مدفوع در دیورتیکول‌ها باشد و میتواند به آسیب به بافت‌های اطراف منجر شود. در موارد شدید، دیورتیکولیت ممکن است عوارضی مانند آبسه یا سوراخ شدن روده را به همراه داشته باشد.
| علائم مربوط به دیورتیکولیت (التهاب روده یا عفونت روده بزرگ) |
| تب و لرز
یبوست یا اسهال مدفوع خونی حساسیت به لمس در ناحیه شکم |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود؟ |
| درد مداوم و تدریجی در سمت چپ پایین شکم |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| حالت تهوع و استفراغ |
| عوامل تشدیدکننده |
| غذاهای خاصی مانند آجیل یا دانه (هرچند این موردبحث است) |
| زمان درد |
| درد میتواند چندین روز طول بکشد و باگذشت زمان بدتر و دردناک‌تر میشود. |
| چقدر خطرناک |
| در صورت عدم درمان، دیورتیکولیت میتواند منجر به آبسه یا پارگی کیسه‌های ایجاد شده در روده شود که یک اورژانس پزشکی است. |
علل و درمان دیورتیکولیت
علت‌های دیورتیکولیت شامل موارد زیر است.
1.دیورتیکول‌های غیرطبیعی: معمولاً به دلیل ضعف در دیواره روده و فشار زیاد در طول زمان تشکیل می‌شوند.
2.تجمع مواد غذایی و مدفوع: هنگامی که مواد غذایی یا مدفوع در دیورتیکول‌ها تجمع یابد، میتواند باعث التهاب و عفونت شود.
3.رژیم غذایی کم‌فیبر: مصرف ناکافی فیبر در رژیم غذایی میتواند به یبوست و فشار بیشتر بر روده منجر شود و احتمال تشکیل دیورتیکول‌ها را افزایش دهد.
4.عوامل سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به دیورتیکولیت افزایش می‌یابد، زیرا دیواره روده ممکن است ضعیف‌تر شود.
5.چاقی: اضافه‌وزن و چاقی می‌توانند خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش دهند.
6.استرس: برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس میتواند تأثیرگذار باشد و بر روی عملکرد روده تأثیر بگذارد.
درمان
- در موارد حاد، آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت تجویز می‌شوند و در صورت بروز عوارضی مانند آبسه یا سوراخ‌شدن روده، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
- در دیورتیکولیت مزمن، مدیریت علائم شامل افزایش مصرف فیبر و هیدراسیون کافی است تا از عود بیماری جلوگیری شود. در کل، درمان میتواند به کنترل علائم و جلوگیری از عوارض کمک کند، اما درمان قطعی برای جلوگیری از عود بیماری همیشه وجود ندارد.
معده درد عصبی و روده تحریک‌پذیر
در شرایط معده عصبی و سندرم روده تحریک‌پذیر، عملکردهای مختلف دستگاه گوارش، بهویژه روده بزرگ و معده، مختل می‌شوند. حرکات روده ممکن است به طور غیرطبیعی و نامنظم تغییر کنند که منجر به اسهال یا یبوست میشود. همچنین، تولید اسید معده ممکن است افزایش یابد و باعث سوزش و ناراحتی شود.
| علائم مربوط به معده درد عصبی و روده تحریک‌پذیر |
| تغییر در عادات روده‌ای (اسهال یا یبوست)،
درد شکمی مرتبط با استرس یا اضطراب بهبود درد پس از دفع مدفوع |
| درد در کدام نواحی شکم احساس میشود |
| تمام شکم، بهویژه پایین شکم |
| علائم مشترک با بیماری‌های دیگر |
| تهوع، نفخ، گاز و احساس تخلیه ناقص |
| عوامل تشدیدکننده |
| استرس، غذاهای خاص (مثلاً کافئین، لبنیات و غذاهای پرچرب). |
| زمان درد |
| علائم مزمن هستند و می‌توانند سال‌ها ادامه داشته باشند |
| چقدر خطرناک |
| این بیماری تهدیدکننده زندگی نیست. بااینحال، کیفیت زندگی بدون مدیریت میتواند به طور قابل‌توجهی تحت‌تأثیر قرار گیرد. |
علل و درمان معده درد عصبی و روده تحریک‌پذیر
علت‌های اصلی معده عصبی و سندرم روده تحریک‌پذیر می‌توانند شامل موارد زیر باشند.
1.استرس و اضطراب: استرس‌های طولانی‌مدت و مداوم می‌توانند تأثیر زیادی بر عملکرد دستگاه گوارش داشته باشند و منجر به بروز یا تشدید علائم شوند.
2.عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی از اختلالات گوارشی میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
3.تغییرات در میکروبیوم روده: تغییرات در ترکیب میکروبیوم روده، یعنی جمعیت باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها، میتواند به اختلالات گوارشی منجر شود.
4.رژیم غذایی: مصرف غذاهای خاص مانند غذاهای چرب، ادویه‌دار، یا حاوی فیبر بالا ممکن است باعث تحریک روده و بروز علائم شود.
5.حرکت غیر طبیعی روده: حرکات غیرطبیعی روده نتیجه تأثیرات پیچیده استرس و اضطراب بر روی سیستم عصبی و هورمونی است که میتواند به تغییرات در عملکرد و حرکات روده منجر شود.
درمان
معده عصبی و سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هر دو اختلالات مزمنی هستند که معمولاً درمان قطعی ندارند. به‌جای درمان قطعی، درمان‌ها عمدتاً به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی متمرکز هستند.
روش‌های بالینی و غیربالینی در تشخیص علت معده درد
روش‌های بالینی
در مراجعه به پزشک پاسخ دقیق به سؤالات و همکاری با پزشک در ارزیابی بالینی بسیار مهم است.
تاریخچه پزشکی
- در ابتدا پزشک از شما درباره رژیم غذایی و هرگونه دارویی که مصرف می‌کنید، سؤال می‌کند. به‌عنوان‌مثال در مورد مصرف غذاهای چرب و سرخ‌کردنی یا غذاهای تند، ادویه‌دار و محصولات لبنی. یا در مورد مصرف داروهای خاصی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن یا داروهای ضدالتهاب.
- پزشک از شما درباره علائم، مدت‌زمان بروز آن‌ها و هرگونه سابقه پزشکی مانند دیابت یا بیماری قلبی سؤال می‌کند تا تصویر بهتری از وضعیت شما به دست آورد.
معاینه عمومی و علائم حیاتی
پزشک به‌ظاهر شما نگاه می‌کند و علائم حیاتی مانند دما، نبض، فشارخون و تعداد تنفس را اندازه‌گیری می‌کند. این اطلاعات میتواند نشان‌دهنده وضعیت عمومی سلامت شما باشد.
معاینه شکم
- پزشک شکم شما را مشاهده می‌کند تا ببیند آیا علائم خاصی مانند تورم، تغییرات پوستی یا اسکار وجود دارد.
- پزشک با آرامی شکم شما را لمس می‌کند تا نواحی حساس یا دردناک را شناسایی کند و ببیند آیا علامت‌هایی از التهاب یا توده وجود دارد.
- همین‌طور بررسی میشود که آیا شما به طور غیرارادی شکم خود را جمع می‌کنید و آیا شکم شما سفت است.
- آسیت و توده‌ها: پزشک ممکن است بررسی کند که آیا مایعات اضافی در شکم وجود دارد (آسیت) یا توده‌هایی که ممکن است ناشی از مشکلات جدی باشند.
- پزشک با ضربه‌زدن به شکم، به دنبال وجود گاز یا مایعات می‌گردد و ممکن است به شناسایی هوای آزاد در شکم کمک کند.
- با استفاده از گوشی پزشکی، پزشک صدای روده‌ها و عروق را می‌شنود تا اطلاعاتی درباره وضعیت گوارشی و جریان خون به دست آورد. مثلاً صدای جیرجیر با صدای بلند معمولاً بهعنوان نشانه‌ای از انسداد مکانیکی شناخته میشود. در این انسداد، فشار در داخل روده افزایش می‌یابد و صدای جیرجیر بهعنوان نتیجه تلاش روده برای جابه‌جایی مواد غذایی به گوش می‌رسد.
معاینه رکتال دیجیتال (در صورت لزوم): این مرحله برای بررسی نواحی اطراف مقعد و رکتوم انجام میشود تا مشکلاتی مانند خونریزی، بواسیر یا انسداد شناسایی شوند.
روش‌های غیربالینی
پس از معاینه بالینی، پزشک ممکن است به ارجاع بیمار به روش‌های تصویربرداری نیاز داشته باشد. این تصمیم بستگی به علائم، یافته‌های معاینه و نیاز به تشخیص دقیق‌تر دارد. روش‌های غیربالینی شامل موارد زیر است.
آزمایش خون
این آزمایش‌ها بسیار رایج هستند و معمولاً در ابتدا انجام می‌شوند. آن‌ها می‌توانند اطلاعاتی درباره وجود عفونت، التهاب، مشکلات کبدی و کلیوی ارائه دهند.
آزمایش‌های ادراری
آزمایش ادرار نیز بهعنوان یک روش ابتدایی و رایج برای شناسایی تشخیص عفونت‌های ادراری، سنگ کلیه یا مشکلات دیگر دستگاه ادراری که ممکن است به درد شکمی منجر شوند، استفاده میشود.
آزمایش مدفوع
این آزمایش‌ها معمولاً برای شناسایی عفونت‌های روده‌ای، وجود خون یا مشکلات گوارشی دیگر استفاده می‌شوند و در مراحل بعدی تشخیص انجام می‌گیرند.
تصویربرداری
- سونوگرافی: برای بررسی اندام‌های داخلی شکم مانند کبد، کیسه صفرا، طحال، کلیه‌ها و رحم
- سی‌تی‌اسکن: برای ایجاد تصاویر دقیق‌تر از داخل بدن و تشخیص تومورها، عفونت‌ها و سایر ناهنجاری‌ها
- ام‌آرآی: برای بررسی دقیق بافت‌های نرم و تشخیص مشکلات پیچیده‌تر
این برای بررسی مستقیم داخل روده‌ها و معده انجام میشود و بهعنوان یک مرحله پیشرفته‌تر در نظر گرفته میشود. معمولاً در شرایطی که دیگر آزمایش‌ها نتوانند علت درد را مشخص کنند.
سؤالات متداول
آیا معده درد میتواند از علائم اصلی مشکلات قلبی باشد؟
درد معده میتواند بهعنوان یکی از نشانههای غیرمعمول حمله قلبی بروز کند، بهویژه در زنان، افراد مسن و دیابتیها. بااینحال، تنها درصد کمی از موارد درد معده به طور مستقیم به مشکلات قلبی مربوط میشود. اگر با علائمی مانند تعریق، تنگی نفس، درد در بازو یا فک همراه است، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا احتمال حمله قلبی بررسی شود.
آیا عمل کیسه صفرا و معده درد بعد از آن طبیعی است؟
درد معده بعد از عمل کیسه صفرا معمولاً طبیعی است، اما اگر درد شدید، مداوم یا همراه با علائم دیگر مانند تب، استفراغ یا زردی باشد، باید به پزشک مراجعه شود تا عوارض احتمالی بررسی شوند.
حفره مری چگونه باعث معده درد میشود؟
حفره معده به فضای داخلی معده اشاره دارد که غذا و مایعات در آن جمع می‌شوند و در آنجا فرایند هضم اولیه آغاز میشود. مشکلات و اختلالاتی که در این حفره ایجاد میشود، می‌توانند منجر به بروز درد معده شوند.
آیا چرک گلو و سرماخوردگی باعث معده درد می شود؟
بله عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و التهاب گلو می‌توانند به دلیل ایجاد فشار در ناحیه قفسه سینه و تحریک اعصاب شکم، منجر به احساس درد یا ناراحتی در معده شوند.
احساس بزرگی شکم و معده درد برای چیست؟
احساس بزرگی شکم میتواند به دلیل تجمع گاز، نفخ، یا مشکلات گوارشی مانند یبوست یا دیورتیکولیت باشد. این حالت معمولاً با درد معده همراه است که به دلیل فشار در ناحیه شکم ایجاد میشود.
دندان‌قروچه همراه معده درد نشانه چیست؟
دندان‌قروچه (براکسیسم) میتواند به دلیل استرس و اضطراب ایجاد شود و در برخی موارد به ایجاد تنش در عضلات فک و گردن منجر شود که ممکن است احساس درد و ناراحتی در معده را تشدید کند.
قلنج معده چیست؟
قلنج معده به حالت انقباضات شدید و ناگهانی در معده یا روده‌ها اطلاق میشود که معمولاً با درد شدید همراه است و ممکن است ناشی از مشکلات گوارشی، نفخ یا التهاب باشد.
سر و صدای معده برای چیست؟
سروصدای معده که به آن “بوربوریکاسیون” نیز گفته میشود، ناشی از حرکت مواد غذایی و گازها در داخل معده و روده‌ها است. این صداها طبیعی هستند و معمولاً در زمان گرسنگی یا پس از خوردن غذا ایجاد می‌شوند.
آیا در بارداری معده درد طبیعی است؟
درد معده در دوران بارداری میتواند طبیعی باشد و معمولاً ناشی از تغییرات هورمونی، فشار بر روی اعضای داخلی و تغییرات در سیستم گوارشی است. بااینحال، در صورت بروز درد شدید یا نگران‌کننده، باید به پزشک مراجعه شود.
معده درد نوزاد قابل درمان است؟
معده درد در نوزادان قابل‌درمان است. معمولاً این درد ناشی از گاز، یبوست یا عادات غذایی است و می‌توان با مشاوره پزشک و تغییرات در رژیم غذایی نوزاد و روش‌های آرامش‌بخش، این درد را مدیریت کرد.
بوی بد دهان همراه معده درد برای چیست؟
بوی بد دهان به دلیل مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده به مری، عفونت‌های گوارشی یا تجمع باکتری‌ها در دهان باشد. این وضعیت میتواند با درد معده همراه باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
آیا قرص اموکسی کلاو درد معده می‌آورد؟
اموکسی کلاو (آموکسی‌سیلین و کلاوولانیک اسید) میتواند به عنوان یک عارضه جانبی، باعث ناراحتی گوارشی و درد معده در برخی افراد شود. در صورت بروز علائم شدید، مشاوره با پزشک الزامی است.
علت احساس پیچش در معده برای چیست؟
احساس پیچش در معده معمولاً به دلیل انقباضات روده‌ها یا تجمع گاز ناشی از هضم غذا است. این احساس ممکن است همچنین به علت استرس، اضطراب یا مشکلات گوارشی دیگر باشد.
احساس ضربان در معده نشانه چیست؟
احساس ضربان در معده ممکن است به دلیل انقباضات عضلانی در دیواره معده یا روده‌ها باشد. در برخی موارد، این احساس میتواند به علت افزایش فعالیت گوارشی یا استرس ناشی از تغییرات در بدن باشد.
ازدست‌دادن حرکت در پا و مشکلات معده به هم ربط دارند؟
معمولاً به‌ندرت مستقیماً با هم مرتبط هستند، اما ممکن است در برخی شرایط خاص این دو نشانه با هم ارتباط داشته باشند. ارتباط آن‌ها اغلب از طریق شرایطی است که بر سیستم عصبی یا ستون فقرات تأثیر می‌گذارد. مشکلاتی که باعث فشردگی عصب یا نخاع می‌شوند می‌توانند هم بر دستگاه گوارش و هم بر توانایی حرکت در پاها اثر بگذارند.
آیا رژیم لاغری میتواند منجر به معده درد بشود؟
کاهش شدید کالری و کم‌خوری میتواند به مشکلاتی مانند درد معده، احساس نفخ و گاز، و مشکلات گوارشی منجر شود. در برخی رژیم‌های وحشتناک لاغری، ممکن است مصرف فیبر کاهش یابد. این کاهش میتواند منجر به یبوست و ناراحتی در معده شود.
معده درد فصلی چگونه است؟
معده درد فصلی به حالتی اشاره دارد که برخی افراد ممکن است در فصول خاصی از سال، بهویژه بهار و پاییز، تجربه کنند. این حالت میتواند نتیجه تغییرات در رژیم غذایی، آلرژی‌ها، استرس‌های روحی و شیوع عفونت‌ها در فصول خاص باشد.
کدام میوه‌ها برای معده ضعیف خوب نیست؟
میوه‌های اسیدی مانند لیمو، پرتقال و گریپ‌فروت – میوه‌های نفاخ، مانند لوبیاسبز، کلم و برخی میوه‌ها مانند سیب و گلابی – میوه‌های شیرین و پخته‌شده، مانند انبه و خرما که می‌توانند هضم سخت‌تری داشته باشند و برای معده‌های حساس مناسب نباشند.
موقع معده درد چه چیز‌هایی نخوریم؟
بهتر است از غذاهای چرب و سرخ‌کردنی، ادویه‌های تند، نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و چای، و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کنید؛ چون با تحریک معده درد را تشدید می‌کند. همچنین، مصرف شکلات، لبنیات پرچرب (برای افرادی با حساسیت به لاکتوز)، و غذاهای اسیدی مثل مرکبات و گوجه‌فرنگی نیز میتواند علائم را بدتر کند.